Dziedziczenie alimentów i innych długów – co trzeba wiedzieć?

Kiedy osoba dowiaduje się, że ma prawo do spadku, to towarzyszą jej sprzeczne uczucia – z jednej strony może to bowiem oznaczać zwiększenie majątku, ale z drugiej strony może się okazać, że odziedziczy zamiast majątku długi. Trzeba pamiętać o konieczności przypilnowania tych spraw, bo konsekwencje zaniedbań w tych kwestiach mogą być uciążliwe i bardzo kosztowne. Czy długi są dziedziczne? Czy można uniknąć dziedziczenia długów, w tym długów alimentacyjnych? Dziedziczenie długów oraz spadku jest regulowane przez Kodeks cywilny. Jaka jest wykładania przepisów?

Dziedziczenie długów

Dziedziczenie długów jest możliwe według przepisów prawa. Długi są dziedziczone wraz ze spadkiem. Spadek zaś jest przekazywany spadkobiercy, czyli praktycznie każdej osobie żyjącej w momencie otwarcia spadku, zatem z chwilą śmierci spadkodawcy. Wyróżnia się dwa rodzaje dziedziczenia:

• testamentowe – dziedziczą osoby wymienione w testamencie
• ustawowe –  dziedziczenie na podstawie przepisów prawa cywilnego, jeśli zmarły nie pozostawił testamentu albo jeśli wskazani w testamencie spadkobiercy nie chcą przyjąć spadku.

Jak wygląda w praktyce dziedziczenie długów? Przeczytasz o tym więcej w naszym artykule o dziedziczeniu długów.

Kolejność dziedziczenia spadku i długów

Kto dziedziczy długi? Kolejność dziedziczenia jest następująca:

1. Osoby wymienione w testamencie spadkodawcy.
2. Małżonek oraz dzieci spadkodawcy. Dzieci i małżonek otrzymują spadek w częściach równych, jeśli jest maksymalnie trójka dzieci. W przypadku większej liczby dzieci rodzic dostaje nie mniej niż ¼ spadku, a między dzieci rozdzielana jest pozostała część spadku po równo. Do dziedziczenia wliczane są dzieci nieślubne lub przysposobione, na równi z dziećmi z małżeństwa zmarłego.
3. Wnuki spadkodawcy, które dziedziczą, jeśli dziecko zmarłego nie żyje albo zrzekło się spadku. Wnuki otrzymują po równo kwotę przeznaczoną dla ich rodzica.
4. Rodzice spadkodawcy. Jeśli zmarły nie miał dzieci ani wnuków, albo wszyscy zrzekli się spadku, to dziedziczą małżonek oraz jego rodzice, przy czym małżonek dostaje połowę spadku.
5. Rodzeństwo spadkodawcy. Jeśli rodzice spadkodawcy nie żyją lub zrzekną się spadku, to po równo dziedziczy rodzeństwo zmarłego, przejmując część przeznaczoną dla rodzica.
6. Zstępni rodzeństwa spadkodawcy. Dzieci oraz wnuki rodzeństwa zmarłego dziedziczą tylko, gdy ich rodzic nie żyje albo zrzeknie się spadku. Przeznaczona dla ich rodzica kwota jest dzielona po równo.
7. Dziadkowie spadkodawcy. Dziedziczą, jeśli spadkodawca nie miał małżonka, rodzeństwa, zstępnych rodzeństwa – lub wszyscy oni nie żyją albo zrzekli się spadku.
8. Zstępni dziadków spadkodawcy. Jeśli dziadkowie nie żyją lub nie chcą spadku, to następni w kolejce dziedziczenia są ich zstępni.

Jak odrzucić spadek wraz z długami?

                Zrzeczenie się dziedziczenia oznacza, że nie przyjmie się ani majątku ani długów. Aby odrzucić spadek, spadkobierca powinien w ciągu 6 miesięcy od momentu powzięcia informacji o śmierci spadkodawcy złożyć stosowne oświadczenie o zrzeczeniu się prawa do spadku. Należy to zrobić przed notariuszem albo w sądzie. W tej sytuacji będziesz traktowany jakbyś nie dożył otwarcia spadku i zostajesz wyłączony z dziedziczenia.  Należy pamiętać, że Twój udział spadkowy przechodzi na Twoje dzieci.

To jednak nie jedyna opcja – można wybrać też wersję dziedziczenia z dobrodziejstwem inwentarza. Co to oznacza? Przyjmujesz spadek i zgadzasz się przejąć także długi i je spłacać, ale jedynie do wysokości ustalonego w wykazie inwentarza. Zatem, jeśli nagle pojawią się nieślubne dzieci domagające się spłaty długów alimentacyjnych po śmierci rodzica, to spadkobierca nie będzie miał obowiązku ich spłacać, chyba że zostały jeszcze jakieś pieniądze ze spadku. W praktyce spadkobierca odpowiada za długi tylko do wysokości wartości przejętego majątku – jeśli zmarły nie miał majątku, a miał tylko kredyty, to spadkobiorca nie musi ich spłacać.

Jeśli spadek trafić ma do małoletniego, to zawsze odbywa się to na zasadzie dziedziczenia z dobrodziejstwem inwentarza. Rodzic albo opiekun prawny małoletniego może odrzucić w jego imieniu spadek – poprzez wystosowanie prośby do Sądu Rodzinnego celem uzyskania zgody na zarządzanie majątkiem w imieniu dziecka, a następnie złożenie wniosku pisemnego albo ustnego do Sądu Cywilnego lub przed notariuszem.

Nie odrzuciłeś spadku lub go zaakceptowałeś? Co z długami?

Jeśli w ciągu 6 miesięcy nie złożyłeś stosownego wniosku o odrzucenie spadku lub jego przyjęcie, to otrzymujesz go z definicji razem z dobrodziejstwem inwentarza. Zatem długi będziesz spłacał tylko do pewnej kwoty.

Jeśli zaś zdecydowałeś się przyjąć spadek w całości i złożyłeś stosowne oświadczenie, a okaże się, że zmarły miał długi, to niestety musisz je spłacać – w tym ewentualne długi z tytułu alimentów po śmierci rodzica.

Jak sprawdzić długi zmarłej osoby?

                Powstaje podstawowe pytanie – jak wiedzieć, ile długów miał zmarły i czy w takim układzie należy przyjąć spadek, odrzucić go czy przyjąć, ale jedynie w wersji z dobrodziejstwem inwentarza? Niestety nie jest to łatwe, bo zmarły mógł wziąć zobowiązania w tajemnicy, a jeśli do tego miał własną firmę, to może się okazać, że były jakieś nieuregulowane faktury etc.

Aby dowiedzieć się, czy zmarły miał długi, warto:

• Zrobić wywiad u innych członków rodziny o sytuację finansową zmarłego.
• Przejrzeć rachunki za media itd. zmarłego.
• Złożyć u komornika albo w sądzie wniosek o sporządzenie spisu inwentarza, zatem przeprowadzenie wyceny aktywów oraz majątku wchodzącego w skład spadku.
• Zgłosić się do BIK z zapytaniem o raport o zmarłym, powołując się na postępowanie spadkowe oraz przedstawiając akt zgonu spadkodawcy – niestety nie zawsze przekazanie danych będzie możliwe, bo czasem rejestry decydują się na przekazanie informacji tylko już oficjalnym spadkobiercom.                                                     

Dziedziczenie długów alimentacyjnych 

Jak przedstawia się kwestia dziedziczenia alimentów oraz długów z tytułu alimentów, w tym długu wobec fundusz alimentacyjnego? Śmierć dłużnika oznacza, że długi przechodzą na ewentualnego spadkobiorcę, ale alimenty są specyficznym rodzajem zobowiązania i tu zasady są trochę inne niż przy dziedziczeniu zwykłych długów. Sam obowiązek alimentacyjny nie jest dziedziczony – dziedziczone są jedynie prawa i obowiązki majątkowe, a alimenty zaliczane są do obowiązków osobistych, które wygasają wraz ze śmiercią. Jeśli jednak doszło do powstania długu alimentacyjnego, czy to wobec wierzyciela bezpośrednio, czy wobec funduszu alimentacyjnego, spłata długu staje się już przedmiotem dziedziczenia. Jednakże dług wobec Funduszu Alimentacyjnego nie będzie ścigany. Tego typu zobowiązania nie są egzekwowane od spadkobierców, tylko dochodzi do umorzenia długu w funduszu alimentacyjnym.

Fundusz alimentacyjny wypłaca jednak tylko tzw. zaliczkę alimentacyjną wynoszącą maksymalnie 500 zł miesięcznie. Nie muszą to być zatem kwoty równe całości alimentów zasądzonych. Jeśli zasądzone alimenty wynosiły np. 700 zł, to różnica między zaliczką a kwotą alimentów jest już zobowiązaniem dziedziczonym wraz ze spadkiem. Spadkobiercy muszą regulować zaległe alimenty na pełnoletnie dziecko lub małoletnie – o ile oczywiście nie są sami wierzycielami w tej sprawie, czyli dziećmi zmarłego, wobec których alimenty były zasądzone.

Jak sobie radzić z odziedziczonymi długami?      

Przyjąłeś spadek nieopatrznie, nieświadomy długów? Pojawili się wierzyciele domagający się spłaty? Jak sobie radzić? Przede wszystkim stanąć twarzą w twarz z problemem. Jeśli dostałeś pismo z wezwaniem do zapłaty długów, to tam zawarte są wszelkie informacje o tym, ile i komu, a także do kiedy trzeba spłacić. Jeszcze łatwiej jest, jeśli firmą wysyłającą pismo, jest KRUK S.A. Wtedy możesz zarejestrować się na e-kruk.pl i dowiedzieć się wszystkiego o długu. Mało tego – będziesz mógł go rozłożyć na wygodne raty. Zawierając porozumienie z wierzycielem, zyskujesz nowy harmonogram spłaty długu.

Dziedziczenie długów to nic przyjemnego – nikt nie chce spłacać nieswoich długów. Dlatego przed przyjęciem spadku należy zbadać, czy zmarły miał długi, a w razie wątpliwości wybrać opcję dziedziczenia z dobrodziejstwem inwentarza. W kwestii dziedziczenia długów alimentacyjnych, o zobowiązanie wobec Funduszu Alimentacyjnego nie trzeba się martwić, ale jeśli zasądzone alimenty przewyższały 500 zł, to długi wynikające z tej nadwyżki nie będą umorzone, tylko przejęte wraz ze spadkiem.