Fundusze inwestycyjne — definicja, rodzaje, wybór

Co to jest fundusz inwestycyjny? Definicja ustawowa mówi o lokowaniu środków pieniężnych wielu inwestorów, którzy w zamian za udzielenie finansowania, otrzymują jednostki uczestnictwa lub papiery inwestycyjne. W praktyce oznacza to możliwość dokonywania inwestycji nawet za kilkadziesiąt złotych. Jakie rodzaje funduszy inwestycyjnych działają na rynku i jak wybrać ten odpowiedni?

Czym są fundusze inwestycyjne? Definicja

Zgodnie z definicją zawartą w Ustawie o funduszach inwestycyjnych z 27 maja 2004 r. (Dz.U. 2004 nr 146, poz. 1546 z późn. zm.) fundusz inwestycyjny to podmiot, „którego wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze (...) proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe”.

W praktyce oznacza to gromadzenie nawet niewielkich środków od licznych inwestorów, a całość zebranych aktywów jest inwestowana w instrumenty finansowe oraz na rynkach, które sprecyzowane są w statucie danego funduszu, np. obligacje, akcje. Fundusze inwestycyjne są więc formą zbiorowego inwestowania, dla którego wystarczy nawet niewielki kapitał. Jako potwierdzenie wpłaty, każdy z uczestników funduszu otrzymuje jednostkę uczestnictwa lub certyfikat inwestycyjny. Ich wartość zależy od wyceny aktywów.

Rodzaje funduszy inwestycyjnych

Podmioty tego typu dzieli się ze względu na zawartość portfela i formy uczestnictwa. Ze względu na kryterium zawartości portfela i polityki inwestycyjnej można wyróżnić następujące rodzaje funduszy inwestycyjnych:

• Pieniężne — inwestują głównie w krótkoterminowe instrumenty rynku pieniężnego. Charakteryzuje je niskie ryzyko i krótki termin do wykupu, a ich celem jest powolne pomnażanie kapitału.
• Dłużne — inwestują w obligacje o stałym lub zmiennym oprocentowaniu. Ich wartość jest mniej ryzykowna niż akcje, a stopień ryzyka zależy od polityki funduszu. W porównaniu do pieniężnych ich ryzyko i oczekiwane zyski są jednak niemal zawsze wyższe.
• Mieszane — inwestują w akcje i prawa do akcji, ale też w instrumenty dłużne (np. obligacje). Sprawia to, że w ich przypadku ryzyko jest zwykle wyższe niż w poprzednich rodzajach.
• Akcyjne — ich cechą charakterystyczną jest aktywna polityka inwestycyjna, lokująca środki głównie w akcjach. Oznacza to najwyższy stopień ryzyka, ale jednocześnie najwyższy oczekiwany zysk.

Ze względu na kryterium uczestnictwa można wyróżnić fundusze:

• Otwarte — najbardziej popularne, ponieważ ich uczestnikiem może zostać praktycznie każdy. Wyróżniamy fundusze inwestycyjne otwarte (FIO) oraz specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty (SFIO).
• Zamknięte — emitujące stałą liczbę certyfikatów inwestycyjnych, które nabyć można w publicznej subskrypcji albo po wprowadzeniu ich do publicznego obrotu.

Jak wybrać fundusz inwestycyjny?

Warto pamiętać, że inwestowanie w fundusze, ponieważ mogą wiązać się z utratą części lub nawet całości kapitału, wymaga od doradcy przeprowadzenia z klientem ankiety akceptacji ryzyka. Ankieta taka powinna być przeprowadzona na samym wstępie, ponieważ na tej podstawie doradca powinien zaproponować dobór funduszy o mniej lub bardziej ryzykownym profilu. 

Wybór funduszu inwestycyjnego to kwestia indywidualna. Wszystko zależy od posiadanej kwoty na inwestycję oraz chęci podjęcia ryzyka. Z wiedzą o tym trzeba rozpocząć analizę funduszy. Jak powinien wyglądać ten proces?

1. Przed podjęciem decyzji o inwestowaniu w ramach funduszu, przede wszystkim należy zastanowić się nad oczekiwanymi zyskami, akceptowalną stratą i czasem inwestycji.
2. Po określeniu celów warto przyjrzeć się wynikom finansowym danego funduszu w dłuższym okresie. Analizując wyniki finansowe, należy wziąć pod uwagę zarówno zyski, jak i straty.
3. Kolejnym krokiem powinno być dokładne zapoznanie się z dokumentami dotyczącymi funduszu: prospektem informacyjnym, KIID, kartą funduszu, sprawozdaniem finansowym oraz statutem.
4. Szczególnie istotne jest zwrócenie uwagi na opłaty pobierane za przystąpienie i udział w funduszu.
5. Ostateczną decyzję o przystąpieniu do danego funduszu inwestycyjnego powinniśmy podjąć po analizie tych informacji oraz rozważeniu wszystkich „za” i „przeciw”.

Warto też przemyśleć skonsultowanie tego tematu z profesjonalnym doradcą finansowym. Poniesienie kosztu za godzinną rozmowę ze specjalistą może się bardzo szybko zwrócić.