Odsetki maksymalne. Więcej nie zapłacisz

Wysokość odsetek za różnego rodzaju zobowiązania ustalana jest najczęściej w umowie pomiędzy jej  stronami. Jeśli jednak takie ustalenie się nie pojawiło, obowiązują odsetki ustalone przez prawo. Zarówno w przypadku odsetek ustawowych, jak i odsetek za opóźnienie, ich maksymalna wysokość jest ograniczona – mówimy wtedy o odsetkach maksymalnych.

Odsetki maksymalne – zastosowanie

Wprowadzenie ograniczenia w postaci odsetek maksymalnych miało na celu wyeliminowanie tzw. lichwiarskich, czyli wygórowanych i bardzo niekorzystnych dla konsumenta odsetek. Jeszcze do 20 lutego 2006 roku w Kodeksie cywilnym nie było mowy o tym, jaka może być maksymalna wysokość odsetek. Za nadmiernie wysokie uznawano je stosując jedynie zasady współżycia społecznego, a to pozostawiało duże pole do nadinterpretacji. Obecnie jednak kwotę maksymalnych odsetek możemy poznać już w momencie podpisywania umowy czy nawiązywania innych transakcji.

Odsetki ustawowe, czyli kapitałowe

Odsetki ustawowe, nazywane również kapitałowymi, mogą stanowić wynagrodzenie za korzystanie z cudzego kapitału (np. pożyczkę) i nie są związane z opóźnieniami. Odsetki te należą się tylko wtedy, gdy wynika to z czynności prawnej, ustawy, orzeczenia sądu lub innego organu. Ich wysokość powinna być podana w umowie. Jeśli wzmianka o odsetkach się w niej nie pojawia, nie ma podstawy, by je naliczać.

Wysokość odsetek ustawowych ogłasza Minister Sprawiedliwości w obwieszczeniu. Ustala się ją na  podstawie stopy referencyjnej NBP, do której dodaje się 3,5 punktów procentowych. Aktualnie wynoszą one 5% w stosunku rocznym. Ustawodawca określa też wysokość odsetek maksymalnych. Wynoszą one dwukrotność odsetek ustawowych. Aktualnie jest to więc 10%. Jeśli w umowie ustalono odsetki wyższe niż 10%, nie będą one obowiązywać – stosuje się jedynie odsetki maksymalne, co oznacza, że pożyczkodawca będzie mógł ubiegać się o wypłacenie odsetek tylko do 10% w skali roku.

Odsetki za opóźnienie i odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych

Odsetki mogą pełnić również rolę sankcji za przekroczenie terminu płatności – wówczas nazywane są odsetkami za opóźnienie. Jeśli dłużnik spóźnia się z zapłatą, wierzyciel może żądać od niego odsetek za okres od wyznaczonego w umowie terminu spłaty do rzeczywistego momentu wpłynięcia pieniędzy.  Może tak zrobić nawet jeśli nie poniósł w wyniku tego opóźnienia żadnej szkody albo było ono następstwem okoliczności, za które dłużnik nie odpowiada.

W sytuacji, kiedy nie ustalono z góry stopy odsetek za opóźnienie, ustawa przewiduje, że przysługują one w kwocie stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych. Obecnie jest to 7%.

Maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie obowiązuje w przypadku, gdy wyznaczono wyższą niż ustawową stopę oprocentowania. Oznacza to, że w razie opóźnienia wierzyciel może oczekiwać odsetek wyższych niż wyznaczone przez ustawę, jednak nie wyższych, niż dwukrotność odsetek ustawowych za opóźnienie w stosunku rocznym. Aktualnie odsetki za opóźnienie nie mogą więc być wyższe niż 14% w skali roku.

Nieco inaczej oblicza się odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, czyli umowach, których przedmiotem jest odpłatne świadczenie usługi lub dostawa towaru. Jeśli strony nie ustaliły inaczej, ich wysokość to suma stopy referencyjnej NBP i 8 punktów procentowych. Aktualnie wynoszą one 9,5% w skali roku.

Obliczanie wysokości odsetek

Aby dowiedzieć się, jakie odsetki będziemy musieli zapłacić, jeśli nie spłacimy pożyczki w terminie, poza sprawdzeniem informacji zawartych w umowie, możemy skorzystać z kalkulatorów odsetek dostępnych w internecie. Wpisuje się tam termin umowny, termin rzeczywistej spłaty oraz kwotę pożyczki. Najkorzystniej jest jednak po prostu przygotowywać się na spłatę zobowiązania w terminie, zaciągając je w takiej kwocie i takich ratach, które będziemy mogli spłacić terminowo.