Fuzje i zmiany organizacyjne banków – jaki mają wpływ na Twój kredyt? Co to jest fuzja banków?

Fuzje banków są powszechne na polskiej scenie bankowej. Zmniejszenie się liczby banków jest rezultatem głównie fuzji i przejęć, które prowadzą do głębokich zmian całego sektora. Jakie są związane z tym konsekwencje dla klientów banków? Czy fuzja ma wpływ na ofertę bankową? Czy klienci przejmowanych banków mają się czego obawiać? Jaki wpływ ma fuzja na kredyt w banku przejmowanym?

Fuzja a przejęcie banku

W powszechnej świadomości fuzja i przejęcie to bliskie sobie, może nawet tożsame, pojęcia. Są to określenia dwóch rodzajów połączenia podmiotów – w finansach czy biznesie fuzja i przejęcie to odrębne pojęcia. Fuzja oznacza dobrowolne połącznie dwóch lub większej liczby firm w jedną. Odbywać się to może albo poprzez wchłonięcie jednego przedsiębiorstwa w strukturę drugiego albo poprzez stworzenie zupełnie nowego podmiotu na kanwie dwóch lub kilku innych dotychczasowych, które postanawiają się połączyć. Istnieje kilka rodzajów fuzji:

• Horyzontalna, czyli pozioma, to fuzja w ramach jednej branży. Właśnie do takich fuzji dochodzi w bankowości, bo łączą się banki, czyli instytucje oferujące podobne produkty. Celem takiej fuzji jest rozszerzenie rynku albo poszerzenie oferty. W rezultacie połączenia się firm dochodzi do redukcji kosztów, wystąpienia korzyści skali, podniesienia efektywności, efektów synergii. W branży zwiększa się stopień koncentracji. Jeśli fuzja była sukcesem, to wzrasta siła rynkowa przedsiębiorstwa i jego konkurencyjność. Warto jednak wspomnieć, że fuzje tego typu często budzą zainteresowanie instytucji antymonopolowych, bo mogą prowadzić do zbyt dużej koncentracji rynku i stworzenia przedsiębiorstwa o zbyt mocnej pozycji, dominującego w branży. Dlatego czasem takie fuzje zostają przez organy antymonopolowe zakazane.
• Fuzja wertykalna, czyli pionowa, to połączenie się firm zajmujących się w produkcji danego produktu innymi etapami tego procesu.
• Fuzja konglomeratowa jest wtedy, gdy podmioty łączące się działają w odrębnych branżach.

Z kolei przejęcie przedsiębiorstwa to przeniesienie kontroli nad firmą z jednej grupy inwestorów do drugiej z zachowaniem podmiotowości prawnej przejmowanego przedsiębiorstwa. Celem jest uzyskanie strategicznych korzyści. Co warte podkreślenia, przejęcie może być wrogie, czyli bez zgody właścicieli przejmowanego podmiotu. To cecha odróżniająca przejęcie od fuzji, bo fuzja jest zawsze dobrowolna. Transakcja przejęcia może mieć formę inkorporacji, czyli wcielenia jednej firmy do drugiej, w wyniku czego na rynku zostaje tylko jeden podmiot. Podobnie jak w fuzji, wyróżnia się przejęcie konglomeratowe, czyli nabycie firmy z innej branży, wertykalne, w którym jeden podmiot kupuje drugi działający w tym samym ogniwie procesu produkcji danego produktu, lub horyzontalne, czyli przejęcie firmy oferującej te same produkty czy świadczącej te same usługi. Zatem w branży bankowej dochodzi do przejęć horyzontalnych.

Jaki wpływ ma fuzja banku na Twój kredyt? 

Banki decydują się na fuzję by zoptymalizować koszty, maksymalizować zyski, poprawić konkurencyjność, wywołać efekt synergii i zbudować silniejszą markę na rynku. Dla sektora bankowego, fuzje oznaczają mniejszą liczbę podmiotów i większą koncentrację wpływów u kilku grup właścicieli banków. A dla klientów banków? Fuzje zazwyczaj nie kojarzą się dobrze klientom. Przy tego typu transakcjach często pojawia się chaos informacyjny, zdarzają się przerwy w działaniu bankowości internetowej czy problemy z księgowaniem przelewów. W wyniku fuzji czasem powstaje zupełnie nowa marka banku, a czasem zostaje branding jednego z podmiotów, a drugi po prostu znika.

Klienci banków przejętych trafiają pod skrzydła nowej instytucji i wcale nie muszą być z tego powodu zadowoleni. Wraz z fuzją pojawia się nowa oferta – może to być stworzona od podstaw oferta produktów lub usług albo oparta na ofercie jednego z podmiotów łączących się. Nowa oferta czasem jest korzystniejsza, bo banki zyskują wiele na fuzji, więc mogą zaproponować lepsze warunki. W wyniku fuzji dochodzi też do zwiększenia liczby placówek czy sieci bankomatów dla klientów, bo te działające pod szyldem dwóch banków są teraz jedną marką. Niezadowolony z fuzji klient oczywiście zawsze może zmienić bank – jeśli korzysta z rachunku osobistego. Inaczej wygląda sprawa z kredytami - umowa kredytowa między konsumentem a bankiem pozostaje ważna.

Kredyt w banku przejętym 

Jeśli łączą się banki hipoteczne lub banki komercyjne mające w swojej ofercie kredyty hipoteczne, gotówkowe, inwestycyjne, to wszystkie zawarte umowy kredytowe z bankiem przejętym pozostają bez zmian. Warunki kredytowe, wysokość rat, termin spłaty itd. – tu nic się nie zmienia i nie ma prawa się zmienić. Warunki współpracy muszą pozostać identyczne, a na pewno nie mogą być gorsze. Klient dalej powinien mieć możliwość np. skorzystania z platformy internetowej do spłacania kredytu, choć będzie ona pod innym adresem i o innym designie, bo oferowana przez nową markę. Podczas procesu migracji na nową platformę dochodzić może do problemów z logowaniem, ale to zazwyczaj przejściowe awarie trwające kilka dni. Co istotne, często nie zmienia się nawet rachunek do spłaty kredytu, by ułatwić klientom dalsze spłacanie po fuzji. Zatem nie ma się czego obawiać – wszystko zostaje po staremu, nie ma potrzeby od nowa zastanawiać się, jak obliczyć kredyt po fuzji i ile będzie on kosztował. Wszystkie ewentualne zmiany dotyczące oferty kredytowej po fuzji dotyczą nowych klientów.

Fuzja a zobowiązania konsumenta 

Zobowiązanie klienta po fuzji banków nie ulega zmianie, nawet jeśli doszło do przejęcia sektora kredytowego czy hipotecznego. Warto mieć na uwadze, że nie zawsze tak się dzieje. Przykładowo, podczas fuzji Alior Banku z Bankiem BPH w 2016 roku Alior przejął tylko bankowość detaliczną bez części kredytów hipotecznych. To możliwe, bo nie zawsze fuzja musi dotyczyć całości przedsiębiorstw. W rezultacie tamtego przejęcia dotychczasowi klienci indywidualni posiadający kredyt hipoteczny nie odczuli żadnej zmiany – chyba że mieli także rachunek osobisty w Banku BPH, to wtedy stali się po fuzji klientami obu banków, jednak spłata należności za mieszkanie czy dom dokonywała się dalej w ramach umowy z BPH. Kredyt hipoteczny klienci BPH spłacali na tych samych warunkach, ale konto osobiste mieli już w Aliorze. W przypadku fuzji całości podmiotów, zobowiązania także pozostają bez zmian. Klient nie ma możliwości np. wypowiedzenia umowy kredytu, bo nie zgadza się na fuzję. Klient nie ma tu nic do powiedzenia, nie jest stroną transakcji i musi się po prostu poddać migracji do nowego banku. Spłata zadłużenia w banku przejmowanym czy przejmującym odbywa się na tych samych warunkach jak przed fuzją.

Znane fuzje i przejęcia w polskiej bankowości

Aktualnie banki działające w Polsce są w połowie w rękach polskich inwestorów – według stanu na koniec trzeciego kwartału 2018 roku inwestorzy krajowi kontrolowali 54,1% sektora, łącznie 13 banków komercyjnych i wszystkie banki spółdzielcze. To najwyższy wynik od początku wieku. W 2008 roku aż 77,3% banków należało do zagranicznych inwestorów. Zmiany te spowodowane są licznymi fuzjami, przekształceniami i repolonizacją banków. Do najważniejszych transakcji tego typu po roku 2000 należały:

• Przejęcie połowy Banku BPH przez Bank Pekao SA, następnie pozostała część BPH trafiła do GE Money Bank, a wreszcie w 2016 roku Alior Bank przejął BPH, zostawiając jedynie część hipoteczną pod starą marką.
• Bank Śląski i ING Bank połączyły się w ING Bank Śląski w 2001 roku.
• Fortis Bank został zakupiony przez BNP Paribas Bank Polska w 2010 roku, a w 2015 roku Bank Gospodarki Żywnościowej i BNP Paribas Bank Polska połączyły się w BGŻ BNP Paribas.
• Raiffeisen Bank Polska i Polbank EFG połączyły się w Raiffeisen Polbank w 2012 roku.
• PKO Bank Polski przejął w 2015 roku Nordea Bank Polska.
• Santander przejął AIG Bank Polska, następnie nabył Kredyt Bank oraz Bank Zachodni WBK (w 2018 roku) i połączył się z częścią Deutsche Banku.

To na pewno nie koniec zmian w strukturze sektora bankowego, bo kolejne fuzje są w planach.