Dług a rozwód – prawo bankowe

Zadłużenie a podział majątku – co z długiem w przypadku rozwodu? Rozwód to według psychologów jedno z bardziej traumatycznych przeżyć w życiu człowieka – zaraz po śmierci kogoś bliskiego. Separacja czy rozwód z małżonkiem powoduje ogromne zmiany w życiu, w tym także w sferze finansowej. Następuje podział majątku małżonków. Co jednak się dzieje z pożyczkami i kredytami zaciągniętymi w czasie małżeństwa? Jeśli małżonkowie mają wspólnotę majątkową to za długi odpowiadają solidarnie, ale jak zmienia się sytuacja po rozwodzie?

Separacja dłużników

Wierzyciel ma prawo żądać spłacenia długów od obojga małżonków, jeśli mają oni wspólnotę majątkową. W czasie małżeństwa zaciągnięte długi spłacane są solidarnie przez oboje małżonków. Rozwód czy trwające postępowanie sądowe o podział majątku nie mogą negatywnie wpływać na postępowania prowadzone przez wierzyciela, który chce odzyskać swoje pieniądze. Być może zatem małżonek będzie musiał spłacać długi w dalszym ciągu pomimo rozwodu.

Jeśli został złożony pozew do sądu o rozwód i zostanie on udzielony, to wspólnota majątkowa małżonków ustaje. W małżeństwie wyróżnia się majątek osobisty oraz wspólny. Do osobistego należą m.in. przedmioty darowizny czy zapisu i ten rodzaj majątku jest zarządzany osobiście przez każdego z małżonków. Majątek wspólny to ten zarządzany wspólnie, który został nabyty w trakcie trwania wspólnoty majątkowej np. wspólne nieruchomości, oszczędności, dochody obojga małżonków.  Co się zaś dzieje z długami po rozwodzie? Zależy od tego, jakiego rodzaju były to zobowiązania. Wyróżnia się kilka rodzajów długów w małżeństwie:

• Długi zaciągnięte przez oboje małżonków, w których roszczeń dochodzić można od obu małżonków, zarówno z majątku wspólnego, jak i osobistego każdego z nich.
• Długi zaciągnięte przez jednego z małżonków, ale za wiedzą i zgodą drugiego – w tym przypadku także wierzyciel może dochodzić roszczeń z majątku wspólnego oraz z majątku osobistego dłużnika, jednak już nie z majątku osobistego drugiego z małżonków.
• Długi zaciągnięte przez jednego z małżonków bez zgody drugiego. W tym przypadku, jeśli umowa pożyczki przekracza 5 000 zł, to może zostać uznana za nieważną. Dla mniejszych kwot zaspokojenie długu odbywa się z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę dłużnika lub innej działalności zarobkowej i innych. Tytuł egzekucyjny może zostać wystawiony tylko przeciw dłużnikowi.
• Długi zaciągnięte przed powstaniem wspólności majątkowej lub na poczet majątku osobistego dłużnika – sytuacja identyczna jak w punkcie powyżej.

Co z kredytem hipotecznym w przypadku rozwodu?

Jak wygląda kwestia mieszkania na kredyt kupionego przez oboje małżonków? Co się dzieje z kredytem hipotecznym po rozwodzie? Warto zaznaczyć na wstępie, że choć dla banku jest różnica, czy kredyt hipoteczny jest przyznany parze bez ślubu czy małżeństwu, to skutki w obu przypadkach są identyczne – jako małżeństwo nieruchomość nabywana jest w ramach wspólnoty majątkowej, w przypadku kupna przez parę każdy ma 50% udziałów, ale w rezultacie każdej z tych transakcji dwie osoby ponoszą odpowiedzialność finansową za kredyt. Skoro obie osoby wyraziły zgodę na wzięcie kredytu, to obie są odpowiedzialne za jego spłacanie. W przypadku rozstania czy też rozwodu bank nie udzieli zgody na podział kredytu. Nie ma takiej możliwości – nie można uznać, że doszło do rozwodu i w związku z tym dojdzie do niespłacania kredytu hipotecznego przez jedną ze stron, bo przykładowo uzna ona, że w mieszkaniu już nie chce mieszkać. Odpowiedzialność finansowa za kredyt pozostanie po obu stronach w świetle prawa bankowego. Co zatem pozostaje? Kredyt może zostać przejęty przez jednego z eks-małżonków, który pozostanie właścicielem nieruchomości po rozwodzie. W tym celu musi on złożyć nowy wniosek do banku wraz ze wszystkimi dokumentami, a analityk sprawdzi, czy ma zdolność kredytową, by spłacać kredyt samodzielnie. Jeśli nie, to w dalszym ciągu odpowiedzialność pozostanie po obu stronach. Jeśli kredyt został udzielony dwóm osobom o niskich dochodach, to może być problem z tym, by jeden z małżonków miał wymaganą zdolność kredytową, aby uzyskać zgodę na samodzielną spłatę kredytu.

Szybszą i bardziej pewną metodą podziału kredytu po rozwodzie jest sprzedaż nieruchomości. Po sprzedaży byli małżonkowie spłacają kredyt, a pozostałymi środkami mogą się podzielić. Jeśli jest problem z podziałem, to sąd podejmuje decyzję.

Podział majątku a długi

Sprawa rozwodowa najczęściej nie rozstrzyga o podziale majątku – dochodzi do niego na oddzielnej rozprawie. Podczas takiej sprawy o podział majątku zostają rozliczone wspólne długi, które były spłacane w okresie pomiędzy ustaniem wspólnoty majątkowej a uprawomocnieniem się wyroku o podział majątku. Może się bowiem zdarzyć, że sprawa o podział majątku została wyznaczona na datę przypadającą już sporo czasu od zamknięcia sprawy rozwodowej. Załóżmy, że po rozwodzie jeden z małżonków spłacał długi wspólne albo dług małżonka, na który wyraził zgodę i za który był odpowiedzialny solidarnie. Właśnie takie spłacone długi po rozwodzie można rozliczyć na sprawie o podział majątku. Natomiast nie ma możliwości rozliczenia długów jeszcze niespłaconych na dzień wydania postanowienia kończącego proces podziału majątku. Od tej reguły są jednak wyjątki.

Jak odzyskać pieniądze? Jeśli wspólny dług został spłacony, to małżonek może zażądać zwrotu części wpłaty proporcjonalnie do wielkości udziałów w majątku wspólnym, czyli zazwyczaj 50%. Tego typu rozliczenie jest możliwe jedynie na rozprawie o podział majątku, bo w późniejszym terminie nie ma możliwości powrotu do takich długów i dokonania rozliczenia. Jeśli małżonek zaciągnął dług w trakcie trwania wspólnoty majątkowej i został on przeznaczony na poczet majątku wspólnego, to także może rozliczyć po rozwodzie ten dług. Nie ma takiej możliwości, jeśli środki z kredytu zostały przeznaczone na zaspokajanie potrzeb rodziny, chyba że przyczyniły się do powiększenia wartości majątku wspólnego, bo np. zostały zużyte na remont wspólnego domu, co zwiększyło jego wartość. W przypadku długów spłaconych przed ustaniem wspólności majątkowej z własnych dochodów, nie ma możliwości ich rozliczenia, bo dochody małżonków w trakcie wspólności majątkowej stanowią wspólny majątek.

Rozdzielność majątkowa a długi

Rozwiązaniem problemów związanych z podziałem majątku i długów po rozwodzie jest zdecydowanie się na rozdzielność majątkową. Z reguły po ślubie ustanawiana jest wspólnota majątku, ale jeśli małżonkowie zawrą stosowną umowę to ustanawiają rozdzielność majątkową. W takiej sytuacji małżonkowie nie posiadają wspólnego majątku, ale dwa oddzielne majątki osobiste także w trakcie trwania małżeństwa. W skład majątku osobistego każdego z małżonków wchodzą przedmioty nabyte przed zawarciem małżeństwa oraz co do reguły połowa majątku wspólnie nabywanego. Z rozdzielnością majątkową w małżeństwie inaczej przedstawia się kwestia odpowiedzialności za długi niż w przypadku małżeństwa ze wspólnotą majątkową. Każdy małżonek samodzielnie zaciąga zobowiązania i sam za nie odpowiada swoim własnym majątkiem. Identycznie rzecz się ma w przypadku zobowiązań podatkowych – każdy odpowiada za swoje i swoim osobistym majątkiem.