Odpowiedzialność za długi małżonka? Jak zabezpieczyć swoje finanse

Wejście w związek małżeński może wiązać się ze wspólnotą majątkową lub podpisaniem intercyzy, czyli rozdzielności majątkowej. Jednak nawet ta forma zabezpieczenia niekiedy nie może zabezpieczyć przed długami współmałżonka. Co zatem zrobić, aby skutecznie ochronić swoje osobiste finanse w małżeństwie?

Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna ze względu na to, że wierzytelności mogą być różnego rodzaju. Mogą wynikać z czynności własnych małżonka (bez zgody lub za zgodą drugiej strony) lub być wynikiem czynności wspólnych. Zaległości mogą powstać z tytułu działalności gospodarczej żony lub męża, np. w wyniku zaległości podatkowych. Ewentualna odpowiedzialność jest obwarowana różnymi przepisami i zawsze trzeba do danej sprawy podejść indywidualnie, najlepiej przy wsparciu prawnika czy radcy prawnego. Natomiast warto znać pewne fakty, które pomogą zminimalizować ryzyko tego typu odpowiedzialności.

Majątkowa umowa małżeńska

W myśl prawa po zawarciu małżeństwa powstaje wspólność majątkowa, która dotyczy majątku gromadzonego po podpisaniu aktu małżeństwa. Jeśli natomiast chcemy rozdzielić majątek, możemy przed zawarciem związku lub w dowolnym momencie jego trwania – podpisać intercyzę. W pewnym stopniu chroni ona przed długami współmałżonka. Uwaga! Rozdzielność majątkowa może też nastąpić w przypadku separacji małżonków, ogłoszenia upadłości jednego z nich bądź ubezwłasnowolnienia jednego z partnerów.

Jeśli intercyza ma skutecznie zabezpieczać majątek przed długami współmałżonka, muszą być spełnione pewne założenia.

• Intercyza nie będzie skuteczna w przypadku ściągania wierzytelności za długi współmałżonka, jeśli zostanie podpisana po powstaniu długu.
• Mimo intercyzy małżonkowie odpowiadają za dług wspólnie, jeśli powstała odpowiedzialność solidarna. Zachodzi ona wówczas, gdy dług został zaciągnięty na poczet dobra rodziny.
• Umowa majątkowa małżeńska będzie skutecznie chronić przed zadłużeniem majątku przez zobowiązania współmałżonka, o ile wierzyciel będzie o niej poinformowany.

Intercyza a odpowiedzialność solidarna małżonków

Nawet w przypadku intercyzy, istnieją sytuacje, gdzie odpowiedzialność małżonków za długi jest solidarna, szczególnie jeżeli związane są z potrzebami rodziny w myśl art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Oznacza to, że nawet, gdy jeden z małżonków zaciągnął tego typu dług, to druga osoba jest również zadłużona, mimo rozdzielności majątkowej, przy czym nie jest tu istotne też to, czy miała świadomość tego, że mąż/żona zaciągają pożyczki. W tym wyjątkowym przypadku będą musieli spłacić dług solidarnie. Można tego uniknąć, występując na drogę sądową. Małżonek może złożyć wniosek o wyłączenie odpowiedzialności z kilku powodów. Może to być sytuacja, gdy współmałżonek zostaje ubezwłasnowolniony lub gdy małżonkowie są w separacji. Jeśli sąd przychyli się do wniosku, to następuje wyłączenie odpowiedzialności, ale tylko w odniesieniu do długów, które powstały już po wydaniu postanowienia. Co więcej – wierzyciel musi zostać powiadomiony skutecznie o wyłączeniu odpowiedzialności przyznanej sądownie.

Jak ochronić osobisty majątek bez podpisywania intercyzy?

W wielu związkach intercyza jest źle postrzegana i mylnie definiuje się ją nie jako zabezpieczenie, a jako dowód braku zaufania. Niezależnie od tego, jakie są powody niepodpisywania umowy o rozdzielności majątkowej, bez niej również można na różne sposoby ochronić swój osobisty majątek przed długami współmałżonka. Są to:

• Wspólny, odpowiedzialny wybór pożyczek i kredytów – przed podjęciem tego kroku, przenalizujcie wspólnie wszystkie za i przeciw, tak by nie wpaść w zadłużenie. Kiedy już zdecydujecie się na podjęcie zobowiązania finansowego w postaci kredytu czy pożyczki, warto je kontrolować. Uwaga! Jeśli kredyt podpisze tylko jeden małżonek, bez wiedzy drugiego, wierzyciel nie może ściągać długu z majątku osobistego współmałżonka (spis składników majątku osobistego w małżeństwie znajdziemy w art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Są to między innymi spadki i darowizny.
• Prowadzenie wspólnego budżetu domowego – bieżące monitorowanie wydatków pozwala zidentyfikować obszary newralgiczne i reagować na potrzeby, które mogą się pojawić.

Zadłużenie małżonka może wpłynąć na zabezpieczenie finansowe rodziny. Warto zawczasu zabezpieczyć osobisty majątek, a w razie problemów, skonsultować sytuację z ekspertem, ponieważ każdy przypadek wymaga indywidualnego podejścia.