Crowdfunding. Co to jest i jak działa?

Crowdfunding to połączenie dwóch słów – crowd – tłum i funding – finansowanie. Można przełożyć je jako finansowanie społecznościowe, czyli sytuację, w której twórca jakiegoś projektu prosi internautów o wsparcie, oferując im w zamian pewne korzyści, jak np. gotowy produkt czy zniżkę na jego zakup. Są to rzeczy ogólnie niedostępne lub limitowane, w innych przypadkach  fundatorzy mogą otrzymać je dużo wcześniej, nim wejdą do powszechnej produkcji.

Można starać się o finansowanie niemal wszystkiego, co jest zgodne z prawem. Projekty, które najczęściej fundowane są w taki sposób to gry, gadżety elektroniczne, akcesoria dla podróżników, a czasem także rzeczy niematerialne. Przykładem są zespoły, które w ten sposób zbierały od fanów pieniądze na wydanie albumu lub zorganizowanie trasy koncertowej, oraz producenci, którzy poszukiwali środków na realizację filmu.
 

Najbardziej spektakularne przykłady biznesów stworzonych o crowdfunding

Wiele z produktów, które zaistniały na serwisach crowdfundingowych kilka lat temu, dziś jest w powszechnym użyciu. Przykładem szczególnego sukcesu ze świata elektroniki okazało się urządzenie wykorzystujące technologię virtual reality - Oculus. Na jego realizację zebrano ponad 2,4 mln dolarów.
Pojawienie się kampanii zbierającej środki na Fidget Cube pokazało, że nie tylko zupełnie poważne urządzenia są w stanie zyskać uznanie internautów. Fidget Cube jest bowiem małą kostką z kilkoma przyciskami, która ma pomóc rozładowywać stres. Twórcy odnieśli oszałamiający sukces – założony cel został przekroczony o 43105%.

Wśród najsłynniejszych polskich projektów sfinalizowanych dzięki crowdfundingowi, jest film Joanna Anety Kopacz. Okazał się on tak wielkim sukcesem, że został nominowany do Oscara. Polacy pokazali światu również swój zmysł technologiczny, projektując drukarkę 3D Zortrax M200. Umożliwia ona osiągnięcie profesjonalnych efektów, lecz jest wyjątkowo prosta w obsłudze. Na jej produkcję zebrano 180 tysięcy dolarów.

Najbardziej znane przykłady oszustów działających w serwisach crowdfundigowych

Choć serwisy crowdfundingowe to wylęgarnie pomysłów odnoszących sukcesy, nie brakuje też przypadków, które okazały się oszustwami. Do najbardziej znanych należy między innymi projekt supercienkiego zegarka z wyświetlaczem CST-01. Twórcy nie podołali jego stworzeniu i wszystko wskazuje na to, że wspierający ich internauci nigdy nie odzyskają swoich pieniędzy.

Na utratę pieniędzy naraziły się również osoby finansujące powstanie Ringbow, czyli połączenia myszki, joysticka i pilota. O twórcach projektu zaginął słuch – zniknęli razem z ponad 130 tysiącami zebranych dolarów, a produkt nigdy nie ujrzał światła dziennego.

Podobną kwotę zgromadził autor pomysłu na grę planszową The Doom That Came To Atlantic City!, która nigdy nie powstała. Za zebraną sumę przeprowadził się, jednak ostatecznie ściągnął na siebie uwagę organów ścigania.
 

Jakie warunki trzeba spełnić, by z sukcesem zebrać pieniądze?

Istnieje kilka serwisów, które umożliwiają organizowanie takich zbiórek, jednak najpopularniejszym z nich jest Kickstarter. Ta platforma crowdfundingowa przyczyniła się do realizacji ponad 100 tysięcy udanych projektów. Ma jednak ten minus, że działa jedynie w 18 krajach, wśród których nie ma Polski. Polacy mogą z niego skorzystać jedynie w przypadku, gdy zarejestrują swoją firmę w jednym z tych państw. Na szczęście istnieją polskie odpowiedniki Kickstartera, takie jak PolakPotrafi.pl, Wspieram.to czy Beesfund.

Serwisy te działają na bardzo prostej zasadzie. Osoby chcące zrealizować jakiś projekt zakładają tam swoją podstronę, na której przedstawiają go internautom i opisują postępy działań. Określają przy tym sumę, jaka pozwoli na realizację projektu i wskazują, co otrzymają wspierający za swoje wpłaty, zwiększając liczbę korzyści w zależności od kwoty.

Zanim zdecydujemy się na crowdfunding, zbadajmy rynek i opinie potencjalnych użytkowników,  upewniając się, że na produkt jest zapotrzebowanie. Im wcześniej zacznie się promocję danego projektu, tym łatwiej zarazić nim ludzi. Do rejestracji potrzebna jest: nazwa, opis, film promocyjny, cel do zrealizowania i jego termin, numer konta, na które mają zostać wpłacone zebrane pieniądze, a także informacja, jakie nagrody przewidziane są dla osób wspierających. Projekt trafia do zwykłych ludzi, nie korporacji, powinien więc wskazywać, jakie konkretne korzyści odniosą oni z tego przedmiotu lub usługi.

Crowdfunding – kwestie prawne

Organizując zbiórkę za pośrednictwem serwisów crowdfundingowych, warto pamiętać o kwestiach prawnych. Nie istnieją specjalne regulacje dla tej działalności. Przepisy, które mają zastosowanie w danym przypadku, zależą od rodzaju umowy nawiązanej ze wspierającymi.

Crowdfunding charytatywny, czyli nieoferujący internautom nic w zamian, podlega pod ustawę o darowiźnie i wymaga opłacenia podatku odpowiedniej wysokości. Jeśli jednak dochodzi do sprzedaży (w zamian za wsparcie użytkownik otrzyma gotowy produkt), całość należy rozpatrywać zgodnie z umową sprzedaży. W przypadku crowdfundingu udziałowego, oferującego wspierającym nabycie akcji lub udziałów, należy uwzględnić regulacje prawne rynku kapitałowego.