Subrogacja - co to znaczy

Słysząc termin subrogacja, możemy się zastanawiać, co to właściwie znaczy. Zachęcamy do zapoznania się z definicją tego pojęcia. Pomagamy zrozumieć, czym różni się subrogacja od cesji wierzytelności. W jakich sytuacjach możemy mieć do czynienia z tą instytucją prawną?

Co to znaczy - subrogacja ustawowa

Zacznijmy od wyjaśnienia, co oznacza samo pojęcie subrogacja. W myśl słownikowego brzmienia chodzi tu o zjawisko, kiedy dana osoba wchodzi w rolę wierzyciela. Dzieje się tak w momencie, gdy spłaca ona czyjś dług. Mamy zatem relację wierzyciel - dłużnik. W pewnym momencie pojawia się osoba trzecia. Kupuje ona dług. Poprzedni wierzyciel przestaje być wierzycielem. Natomiast nabywca długu wchodzi w jego rolę. Dłużnik z kolei zostaje zwolniony z poprzedniego długu, by zaciągnąć nowy na rzecz nowego wierzyciela.

W kontekście subrogacji możemy mówić o całkowitej spłacie wierzytelności lub częściowej spłacie - do określonej kwoty. Ten drugi przypadek jest charakterystyczny dla subrogacji ustawowej. Ma ona miejsce nie z tytułu umowy, lecz ustawy. Z dokładną definicją możemy zapoznać się w kodeksie cywilnym w artykule 518.

Kiedy może dojść do subrogacji

Ze wspomnianego 518. artykułu kodeksu cywilnego dowiadujemy się, kiedy może dojść do subrogacji urzędowej. Istnieje kilka przesłanek. W świetle ustawy spłacająca wierzyciela osoba trzecia może nabyć wierzytelność do wysokości danej zapłaty w sytuacji:

1. jeżeli płaci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi;
2. jeżeli przysługuje jej prawo, przed którym spłacona wierzytelność ma pierwszeństwo zaspokojenia;
3. jeżeli działa za zgodą dłużnika w celu wstąpienia w prawa wierzyciela; zgoda dłużnika powinna być pod nieważnością wyrażona na piśmie;
4. jeżeli to przewidują przepisy szczególne.

Pierwsza sytuacja dotyczy głównie poręczycieli. Jeśli dana osoba dokonała poręczenia za dłużnika, wtedy automatycznie staje się wierzycielem. Wówczas dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku spłacania długu wobec pierwotnego wierzyciela.

W drugim przypadku mowa m.in. o hipotekach lub zastawie. Chodzi przede wszystkim o to, aby spłata jednego zobowiązania nie utrudniła spłaty drugiego. W świetle prawa regulowanie zobowiązania zaciągniętego później nie powinno odbywać się kosztem zobowiązania zaciągniętego wcześniej.

O trzeciej sytuacji mówimy wtedy, kiedy przejęcie długu przez osobę trzecią leży w interesie dłużnika. Wówczas powinien on udzielić stosownej zgody na piśmie. Z kolei czwarta sytuacja może mieć zastosowanie np. w przypadku regresu w ubezpieczeniach majątkowych.

Subrogacja a cesja

Chociaż te dwa pojęcia występują w kontekście przejmowania zadłużeń, to nie powinniśmy ich ze sobą mylić. To, co łączy oba terminy, to fakt, że w przypadku zajścia obu czynności następuje zmiana osoby wierzyciela. Subrogacja zgodnie z przyjętymi zasadami dotyczy wyłącznie środków pieniężnych. Pojawia się tutaj osoba trzecia, która dokonuje płatności, na skutek czego, staje się wierzycielem. W większości przypadków do przeprowadzenia subrogacji potrzebna jest zgoda dłużnika. Cesja z kolei obejmuje nie tylko pieniądze, lecz także prawa. Jej przedmiotem może być praktycznie każdy rodzaj wierzytelności. Do jej przeprowadzenia nie jest konieczna zgoda dłużnika.

Subrogacja długu - przykładowe sytuacje

Przykładów subrogacji możemy szukać w różnych dziedzinach życia. Stosuje się ją np. w bankowości i ubezpieczeniach. Do czynienia z subrogacją możemy mieć np. w sytuacji konsolidacji długu czy przeniesieniu kredytu do innego banku (choć tutaj możemy też spotkać się z cesją wierzytelności).

Z kolei w przypadku ubezpieczeń mamy do czynienia we wszystkich tych sytuacjach, gdzie w wyniku np. wypadku osoba poszkodowana staje się wierzycielem wobec osoby, która wyrządziła daną szkodę. Ubezpieczyciel może przejąć wierzytelność od poszkodowanego. Wtedy to firma ubezpieczeniowa staje się wierzycielem wobec osoby, która spowodowała wypadek. Również w sytuacji wypadku w pracy możemy mieć do czynienia z subrogacją. Pracownik może dochodzić swoich roszczeń wobec pracodawcy. Wówczas Zakład Ubezpieczeń Społecznych może wziąć na siebie obowiązek wypłaty pracownikowi danego świadczenia.