Podatek od darowizny - co warto wiedzieć

Finanse

Otrzymanie mieszkania, pieniędzy lub wartościowych przedmiotów może wiązać się z koniecznością rozliczenia się z urzędem skarbowym. Podatek od darowizny określony jest w ustawie o podatku od spadków i darowizn. W niektórych przypadkach przyjęcia darowizny jest możliwość zwolnienia ze wspomnianego zobowiązania wobec państwa.

Co to jest darowizna?

Kodeks cywilny w art. 888 określa darowiznę jako formę umowy, “w której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego, kosztem swego majątku”. W praktyce darowizna sprowadza się do przekazania pieniędzy lub rzeczy przez ich właściciela komuś innemu. To bardzo istotna cecha: podzielenie się własnymi pieniędzmi lub rzeczami.

Oprócz pieniędzy i przedmiotów w ramach darowizny można przekazać również określone prawo (np. prawo użytkowania wieczystego, własnościowe prawo do lokalu spółdzielczego, prawa autorskie). Jako darowizna może też być potraktowane umorzenie zobowiązania. Chodzi tu o sytuacje, gdy np. rodzice pożyczają swojemu dziecku dużą sumę pieniędzy, którą miałoby z czasem oddać, jednak matka i ojciec decydują się umorzyć ten dług. Takie umorzenie długu jest darowizną, kiedy wierzyciel nie domaga się jakichkolwiek świadczeń w zamian za te, z których zrezygnował.

Ile wynosi podatek od darowizny?

Podatek od darowizny waha się od 3 do 20%. Konkretna wysokość jest ściśle związana z wartością darowizny oraz przynależnością darczyńcy i obdarowanego do poszczególnych grup podatkowych. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207) określa trzy takie grupy:

I grupa podatkowa:

małżonkowie,
zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki itd.),
wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie itd.),
pasierb,
zięć / synowa,
rodzeństwo,
ojczym, macocha, teściowie;

II grupa podatkowa:

zstępni rodzeństwa (np. bratankowie, siostrzeńcy, ich dzieci i wnuki),
rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa (np. bratowa) i rodzeństwo małżonków (np. siostra męża), małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;

III grupa podatkowa: wszyscy pozostali nabywcy.

Podatek od darowizny oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania, czyli od wartości wykraczającej ponad kwotę wolną od podatku, która - w zależności od grupy podatkowej - wynosi:

9 637 zł - dla I grupy podatkowej;
7 276 zł - dla II grupy podatkowej;
4 902 zł - dla III grupy podatkowej.

Zwolnienie z podatku

Nie w każdym przypadku podatek od darowizny jest koniecznością. Nie trzeba go uiszczać np. w sytuacji, gdy wartość darowizny mieści się w granicach kwot wolnych od podatku. Warto przy tym pamiętać, że wartość rynkowa przekazanych dóbr od jednej osoby kumuluje się na przestrzeni 5 lat. Jeśli w ciągu 5 lat ta sama osoba będzie udzielała darowizny, a jej wartość przekroczy kwotę wolną od podatku, wówczas należy rozliczyć się w urzędzie.

Zwolnienie z podatku dotyczy osób z najbliższej rodziny. Jeśli darczyńcą jest małżonek, teść, rodzice, dzieci czy jakakolwiek inna osoba znajdująca się w pierwszej grupie podatkowej, obdarowany może skorzystać z całkowitego zwolnienia od podatku.

Jednak ma przy tym jeszcze kilka warunków do spełnienia. W ciągu pół roku od dnia otrzymania darowizny należy zgłosić nabyte rzeczy lub prawa majątkowe do urzędu skarbowego. Jeśli przedmiotem darowizny były pieniądze, oprócz tego trzeba udokumentować ich przekazanie na rachunek bankowy nabywcy.