Podatek katastralny - czy czeka nas w 2023?

Czy w Polsce zostanie wprowadzony podatek katastralny? Co oznaczałoby to dla przeciętnego polskiego obywatela? Co przyniesie rok 2023 w tym zakresie?

Podatek katastralny - co to takiego?

Podatek katastralny w swoim znaczeniu nawiązuje do pojęcia katastru. Terminem kataster określa się rejestr nieruchomości. W naszych polskich realiach znany raczej jako księga wieczysta. Podatek katastralny należy do grupy podatków majątkowych. Budzi on obecnie spore emocje zwłaszcza wśród właścicieli nieruchomości.

Podatek katastralny wciąż jeszcze nie został wprowadzony w Polsce, choć z różnych stron napływają informacje, iż jest to całkiem możliwy scenariusz na najbliższą przyszłość. Wysokość podatku katastralnego różni się w zależności od kraju, najczęściej jednak zależy od wielkości nieruchomości (od m2) lub od wartości nieruchomości. Sam podatek najczęściej nie przekracza 1% lub 2% jej wartości. Pobierany jest raz na rok, choć zdarza się, że ściągany jest w cyklach kwartalnych.

Podatek katastralny a podatek od nieruchomości

W Polsce nie pobiera się obecnie podatku katastralnego. Nie funkcjonuje także żaden inny system pobierania opłaty uzależniony od wartości nieruchomości. W przypadku obowiązującego podatku od nieruchomości bierze się pod uwagę przede wszystkim powierzchnię danego obiektu, jak również jego przeznaczenie (dom, garaż itd.).
 

Nie znaczy to, że w przypadku podatku katastralnego wspomniane parametry nie mają znaczenia. Podstawą do obliczenia podatku katastralnego jest wartość nieruchomości co oznacza, że na finalną wysokość tego podatku ma wpływ także metraż, przeznaczenie, położenie konkretnej nieruchomości, jak również obowiązujące w danej lokalizacji ceny.
 

W przypadku obowiązującego w Polsce podatku od nieruchomości, wysokość daniny ustalana jest przez samorządy. Metr kwadratowy mieszkania nie powinien być objęty wyższą opłatą niż 85 groszy. Niezależnie od tego, czy mieszkanie znajduje się w małym mieście, czy też nieruchomość jest dużą willą w prestiżowej dzielnicy dużej aglomeracji, podatek za metr kwadratowy pozostaje mniej więcej ten sam. Samorządy pobierają również opłaty za posiadanie garażu/miejsca parkingowego w garażu podziemnym i tutaj stawka rośnie do 8,37 zł za m2.

Czy podatek katastralny może zostać wprowadzony w Polsce?

W 2022 roku podatek katastralny nie został wprowadzony w Polsce i jest mało prawdopodobne, by stało się to także w 2023 roku. Partia rządząca przekonuje, że nie jest zainteresowana wprowadzeniem tego rozwiązania. Tym bardziej, że mamy do czynienia z kryzysem na rynku nieruchomości.
 

Warto podkreślić, że w 2019 roku miała miejsce reforma. Użytkowanie wieczyste zostało przekształcone w prawo własności. Zdaniem niektórych może to być przesłanka do wprowadzenia podatku katastralnego w najbliższych latach. Ministerstwo Finansów zapewnia jednak, że nie prowadzi obecnie żadnych działań zmierzających do wprowadzenia tej opłaty. Wiele wskazuje też na to, że taki podatek stałby się sporym obciążeniem dla dużej części Polaków.

Potencjalne problemy wynikające z wprowadzenia podatku katastralnego

Podatek katastralny funkcjonuje w wielu krajach zarówno w samej Europie, jak i na świecie. Obowiązuje on m.in. w USA, w Niemczech, we Francji, a także w Irlandii, na Litwie i Łotwie. W każdym kraju wysokość podatku jest inna. Znajdziemy więc przykłady państw, w których stawka nie przekracza 1%. Istnieją też kraje, w których podatek sięga 4% i więcej. Obowiązują w nich także odpowiednie ulgi oraz zwolnienia dla uprawnionych grup.
 

Czy w Polsce wprowadzenie takiego podatku miałoby sens? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. W teorii podatek katastralny powinien dotykać osoby bardziej majętne w tym te, które są właścicielami więcej niż jednej nieruchomości, ale czy na pewno? Dużo zależy, czy będzie to podatek od pierwszej, czy od drugiej i kolejnych nieruchomości. Podatek katastralny najprawdopodobniej przełożyłby się na wyższe ceny wynajmu nieruchomości, ponieważ osoby wynajmujące przeniosłyby dodatkowe opłaty na najemców. A ponieważ już na przełomie roku 2022 i 2023 należy je uznać  za bardzo wysokie, byłaby to zmiana na niekorzyść. Z pewnością odbiłoby się to na osobach mających niższe zarobki. 

Taka zmiana mogłaby być niekorzystna również dla osób starszych, które posiadają odziedziczone po przodkach nieruchomości o znacznej wartości lub w dobrej lokalizacji. Osoby takie mogłyby być zmuszone do sprzedaży i kupienia mniejszej nieruchomości lub w gorszej lokalizacji, gdyż ich dochody nie wystarczyłyby na pokrycie podatku, a sama wartość nieruchomości nie ma dla nich żadnej dodatkowej korzyści w momencie, kiedy nie jest przedmiotem transakcji, a jedynie służy zaspokojeniu celów mieszkaniowych danej osoby.

Czy podatek katastralny w Polsce byłby korzystny?

Czy podatek katastralny ma jakieś zalety? Mógłby on stać się motywatorem do szybszego regulowania spraw spadkowych i własnościowych. Ograniczyłby także przetrzymywanie niewynajmowanej nieruchomości, tzw. pustostanu, jako samodzielnej lokaty kapitału. Większe podatki przełożyłyby  się na wyższe dochody gmin, dzięki czemu mogłyby prowadzić szereg inwestycji na rzecz mieszkańców.
 

Aktywiści podnoszą także, że podatek katastralny „wymusiłby wzrost obrotów na rynku nieruchomości i zapewnił lepsze dopasowanie nieruchomości do realnych potrzeb ich właścicieli”. Beneficjentem podatku byłyby zatem osoby młode, które posiadają dochody, ale nie posiadają mieszkania, gdyż mogliby kupić te nieruchomości, których dotychczasowym właścicielom nie będzie się opłacało „trzymać”, ze względu na podatki.  W praktyce oznaczałoby to, że osoba samotna zmieniałaby swoje lokum na mniejsze, np. kawalerkę, by nie płacić podatku np. za odziedziczone mieszkanie 3-pokojowe. Nie jest jednak powiedziane, że daną osobę stać byłoby na podatek także za mniejsze mieszkanie. Wyważyć należałby tutaj również skutki społeczne takiego rozwiązania – pewien zasób mieszkań wróciłby na rynek, ale zarazem mógłby wzrosnąć odsetek osób w kryzysie bezdomności wywołanym niemożnością uregulowania podatku.