Czy długi w urzędzie skarbowym ulegają przedawnieniu?

Odpowiedź na pytanie, czy długi w urzędzie skarbowym ulegają przedawnieniu, może brzmieć dla dłużników optymistycznie. W praktyce czekanie na przedawnienie należności względem fiskusa nie jest jednak najlepszym pomysłem. Urząd ma bowiem skuteczne narzędzia do przerywania biegu przedawnienia. Tłumaczymy, jak skarbówka ściąga długi i co grozi za niespłacanie należności podatkowych.

Czy długi w urzędzie skarbowym ulegają przedawnieniu?

Tak, długi w urzędzie skarbowym ulegają przedawnieniu. Co do zasady, następuje to zazwyczaj na mocy prawa. Podstawą przedawnienia zobowiązania podatkowego jest art. 70 par. 1 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. W myśl zapisów ustawodawcy „Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku”.

Powyższe zapisy dotyczą zobowiązań powstających z mocy prawa, czyli zazwyczaj z powodu nieopłacania podatku dochodowego, VAT-u czy podatku od czynności cywilnoprawnych. Jeżeli wysokości daniny podatnik nie ustala sam, lecz jest ona wynikiem decyzji organu skarbowego, wówczas stosuje się art. 68 par. 1 rzeczonej ustawy.

W tym przypadku termin przedawnienia może być krótszy i wynosić 3 lata. Dzieje się tak tylko w przypadku, gdy decyzja nie zostanie doręczona podatnikowi w ciągu 3 lat od powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli płatnik zataił jednak informacje podatkowe lub podał niepełne dane, wówczas termin przedawnienia wydłuża się do standardowych dla urzędu skarbowego 5 lat.

Przerwanie biegu przedawnienia zobowiązań podatkowych

Możliwość przedawnienia długów w urzędzie skarbowym nie oznacza oczywiście, że wystarczy odczekać od 3 do 5 lat, aby zaległości podatkowe oraz należne odsetki przestały istnieć. Podstawowym narzędziem przeciwdziałania takiemu postępowaniu nierzetelnych podatników jest możliwość przerwania biegu przedawnienia zobowiązań podatkowych.

Aby przerwać bieg przedawnienia długu, urząd skarbowy musi zastosować środek egzekucyjny, o którym podatnik został zawiadomiony. Zgodnie z art. 70 par. 4 ordynacji podatkowej, bieg terminu przedawnienia liczony jest na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny.

Oprócz przerwania biegu przedawnienia długu istnieje również możliwość, że zostanie on zawieszony. Wśród szeregu przyczyn wymienionych w art. 70 par. 5 rzeczonej ustawy warto zwrócić uwagę szczególnie na dwa przypadki. Po pierwsze, zawieszenie następuje w momencie zaskarżenia decyzji podatkowej w sądzie administracyjnym. Po drugie, wydłużenie powodowane jest przez wszczęcie postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.

Jak urząd skarbowy ściąga długi?

Urząd skarbowy ma szereg środków egzekucyjnych, dzięki którym może ściągać długi z nierzetelnych płatników lub doprowadzać do wielokrotnego przerwania biegu przedawnienia. W 2021 roku w rozmowie z PAP przedstawiciel Ministerstwa Finansów podał, że rekordowo długie postępowanie egzekucyjne dotyczące należności podatkowych trwa już 18 lat.

Zgodnie z art. 1a pkt. 12 Ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnych zajęcia dotyczyć mogą między innymi:

• pieniędzy,
• wynagrodzenia za pracę,
• świadczeń emerytalnych i renty socjalnej,
• rachunków bankowych,
• praw majątkowych z rejestru akcjonariuszy i udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością,
• ruchomości,
• nieruchomości.

Podstawowym narzędziem egzekucyjnym jest zajęcie konta do wysokości kwoty zadłużenia. Blokada rachunku bankowego podatnika po uzyskaniu tytułu wykonawczego dotyczy zarówno zgromadzonych tam środków, jak i przyszłych wpływów. Podobnie jak w przypadku standardowej egzekucji komorniczej, wolna od zajęcia jest kwota wynosząca 75% minimalnego wynagrodzenia w danym miesiącu. W 2022 roku wynosi ona 2257,50 zł.

Przedawnienie a odsetki za długi podatkowe

Wraz z przedawnieniem długów w urzędzie skarbowym zobowiązanie podatkowe przestaje istnieć. Dzieje się to z mocy prawa podatnik nie musi otrzymywać odrębnej decyzji w tej sprawie. Podobnie dzieje się też z odsetkami za zwłokę w spłacie, które zostały naliczone przez czas płynący od pierwszego opóźnienia w spełnieniu obowiązku podatkowego. O jakich kwotach mowa w tym przypadku?

Odsetki od zaległości podatkowych nie są stałe. Wylicza się je bowiem na podstawie stopy lombardowej NBP zgodnie ze wzorem zapisanym w art. 56 par. 1 Ordynacji podatkowej. Mówi on, że stawka odsetek za zwłokę równa się dwukrotności stopy lombardowej plus 2 p.p., ale nie mniej niż 8%. Jak wygląda to w praktyce?

Po podwyżce stóp procentowych z 7 kwietnia 2022 roku, w tym stopy lombardowej do poziomu 5%, stawka odsetek za zwłokę wynosi 12%. Tymczasem przy znacznie niższej stopie lombardowej w kwietniu 2020 roku mielibyśmy do czynienia z ustawowym minimum, czyli 8%. W przypadku oczekiwania na przedawnienie odsetek trzeba zdawać sobie sprawę, że odsetki ustalane według różnych stawek liczone są oddzielnie za każdy okres, w którym były naliczane.

To istotna informacja dla każdego, kto chciałby wziąć urząd skarbowy na przeczekanie. Jeżeli taktyka ta się nie sprawdzi i dojdzie w końcu do egzekucji, oprócz należności podatkowej trzeba będzie również spłacić odsetki. W dobie regularnie podwyższanych stóp lombardowych procent do zwrotu może rosnąć wraz z nimi z miesiąca na miesiąc.