Komornik – kompetencje, prawa, obowiązki

Komornik, wśród konsumentów czy firm, kojarzy się głównie z przykrym obowiązkiem spłaty zadłużenia czy licytacją majątku. Kontakty z komornikiem oznaczają, że utraciło się płynność finansową. W takiej sytuacji przede wszystkim należy zachować spokój i zapoznać się z prawami i obowiązkami komornika, aby wiedzieć, jakie narzędzia ma on do dyspozycji. Następnie trzeba przemyśleć, jak spłacić komornika – albo raczej wierzyciela, bo jak wykażemy w artykule, komornik jest tylko jego przedstawicielem.

Kompetencje komornika

Komornik jest funkcjonariuszem publicznym, który musi przestrzegać określonych norm i zasad w zakresie etyki oraz dyscyplinarności, a także podlega odpowiedzialności karnej i cywilnej. Komornik działa na terenie ograniczonym rewirem danego sądu rejonowego, przy którym jest powołany. Do zadań komornika należą m.in.:

• wykonywanie orzeczeń sądu w sprawach o roszczenia pieniężne i niepieniężne, a także o zabezpieczenie tychże roszczeń,
• przeprowadzanie licytacji,
• wykonywanie innych tytułów z klauzulą wykonalności oraz egzekucyjnych, jeżeli podlegają wykonaniu bez klauzuli, wydanych na podstawie odrębnych przepisów,
• doręczanie dłużnikowi zawiadomień i pism sądowych, oraz  obwieszczeń, zawsze za potwierdzeniem odbioru,
• sporządzanie na żądanie sądu lub prokuratora protokołu stanu faktycznego przed wszczęciem procesu sądowego lub przed wydaniem orzeczenia,
• Sprawowanie urzędowego nadzoru na dobrowolnymi publicznymi licytacjami, jedynie jednak na wniosek organizatora licytacji,
• Poszukiwanie majątku i źródeł dochodów dłużnika na zlecenie wierzyciela,
• Zabezpieczanie spadku i sporządzenie spisu inwentarza po spadkodawcy.

Dni i godziny przyjmowania interesantów

Czynności wykonywane mogą być przez organ egzekucyjny w dni robocze oraz w soboty w godzinach miedzy 7 a 21. Konkretne dni i godziny przyjęć interesantów są ustalane indywidualnie i dopasowane do warunków rewiru komornika, jednakże co do zasady przynajmniej raz w tygodniu kancelaria komornika powinna być czynna po południu. Komornik musi również wyznaczyć godziny, w  których będzie osobiście przyjmował petentów. Godziny i dni przyjęć są uzgadniane z prezesem sądu rejonowego i udostępniane publicznie na tablicy informacyjnej.

Aby komornik mógł wykonywać czynności w dni wolne od pracy, musi uzyskać zgodę prezesa sądu rejonowego. Jeśli czynności zostały rozpoczęte przed godziną 21, to mogą być kontynuowane po tej godzinie, o ile ich przerwanie oznaczałoby utrudnianie procesu egzekucji.

W przypadku pilnych spraw lub z uwagi na ważny interes wymagający niezwłocznego działania, komornik może też przyjmować petentów w niedziele oraz święta.

Prawa komornika

Komornik ma prawo do prowadzenia egzekucji z wynagrodzenia lub majątku dłużnika. Jeśli w toku prowadzenia czynności egzekucyjnych dojdzie do stawiania oporu, co uniemożliwi lub utrudni mu wykonywanie swoich obowiązków, to komornik może poprosić o pomoc policję. Dzięki temu zostanie zagwarantowane bezpieczeństwo i jemu i innym uczestnikom czynności egzekucyjnych. Koszty swojej pracy komornik ustala postanowieniem. Są one dodawane do kwoty roszczenia i ściągane łącznie z nią.

Egzekucja komornicza

Komornik na podstawie otrzymanego tytułu wykonawczego ma prawo – a nawet obowiązek – zaspokoić roszczenia wierzyciela. Może w tym celu stosować takie zabiegi jak:

• zajęcie i sprzedaż ruchomości dłużnika (np. samochód) lub nieruchomości należących do dłużnika (np. mieszkanie)
• zajęcie części lub całości wynagrodzenia za pracę z tytułu umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej
• zajęcie części renty lub emerytury
• zajęcie dochodów z innych tytułów,
• zajęcie rachunków bankowych dłużnika
• zajęcie wierzytelności dłużnika i jego innych praw majątkowych.

Przy wszczęciu egzekucji komorniczej komornik musi zawiadomić dłużnika, na podstawie jakiego tytułu wykonawczego oraz na wniosek jakiego wierzyciela prowadzi postępowanie.

Egzekucja wynagrodzenia

              W kwestii wynagrodzenia ze stosunku pracy komornik ma prawo do:

• zajęcia maksymalnie 3/5 wynagrodzenia na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych
• zajęcia połowy wynagrodzenia na zaspokojenie innego rodzaju roszczeń niż alimentacyjne.

Egzekucja wynagrodzenia z tytułu umów cywilnoprawnych

Zajęcie wynagrodzenia z tytułu umowy cywilnoprawnej (czyli np. umowy zlecenia lub umowy o dzieło) jest dosyć skomplikowane. W tym przypadku komornik ma prawo do zajęcia aż 100% wynagrodzenia, o ile to świadczenie nie jest głównym źródłem dochodu. Jeśli umowa cywilnoprawna ma charakter powtarzalny i jej celem jest zapewnienie utrzymania, to stosuje się przepisy kodeksu pracy dotyczące egzekucji z wynagrodzenia za pracę, czyli zasady przedstawione powyżej.

Dłużnik, który nie chce, by doszło do zajęcia całości jego wynagrodzenia z tytułu umowy cywilnoprawnej, powinien złożyć stosowny wniosek do komornika o ograniczenie egzekucji, w którym udowodni on, że dochód z tej umowy jest jego jedynym źródłem utrzymania. W przeciwnym razie komornik wystąpi do jego pracodawcy o potrącenie całości kwoty wynagrodzenia na zaspokojenie roszczeń.

Egzekucja renty i emerytury

              Potrącenia z emerytury lub renty mogą wynosić maksymalnie:

• 60% świadczenie netto przy potrąceniach na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych
• 25% świadczenia brutto przy potrąceniach należności innych niż świadczenia alimentacyjne.

Potrącenia dokonywane są już po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne lub zaliczki na podatek dochodowy. Obowiązują także przepisy o kwocie renty i emerytury ustawowo wolnej od egzekucji, które wynoszą:

• 500 zł przy potrącaniu należności alimentacyjnych
• 825 zł przy potrącaniu należności na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne.

Kwoty te są liczone już z kosztami i opłatami egzekucyjnymi.

Obowiązki komornika

              Komornik w zakresie wykonywanych czynności jest też zobowiązany do przestrzegania określonych zasad i reguł.

1. Komornik zobowiązany jest do zachowania w tajemnicy okoliczności prowadzonej sprawy, o których w toku postępowania się dowiedział. Z tej tajemnicy zwalnia go jedynie składanie zeznań jako strona albo świadek przed prokuratorem lub sądem. W toku postępowania karnego sąd może zwolnić komornika z dotrzymania tajemnicy.
2. Komornik jest zobowiązany w ciągu 4 dni przekazać wierzycielowi wyegzekwowane należności. Jeśli dojdzie do opóźnienia, to ma obwiązek zapłacić odsetek od otrzymanych oraz nierozliczonych jeszcze kwot. Zatem musi przekazywać wyegzekwowane sumy niezwłocznie.
3. Komornik musi w trakcie wykonywania czynności komorniczych posługiwać się identyfikatorem ze zdjęciem, imieniem, nazwiskiem, funkcją, oznaczeniem sądu rejonowego. Identyfikator wydawany jest przez Krajową Radę Komorniczą.
4. Podczas wykonywania swoich obowiązków komornik musi postępować w zgodzie z obowiązującymi przepisami. Wszelkie naruszenia prawa w stopniu rażącym lub w sposób uporczywy stanowią podstawę do odwołania komornika z funkcji.

W sytuacji, gdy komornik nie będzie w stanie wypełniać swojej roli, może oddelegować wykonanie zadań zastępcom, czyli asesorowi komorniczemu lub innemu komornikowi.

Czy można dogadać się z komornikiem?

Czy można dogadać się z komornikiem? Wielu dłużników jest przekonanych, że musi dokonać spłaty komornika, czyli że ma u niego zobowiązanie. To błędne rozumowanie – owszem pieniądze trzeba przekazać komornikowi, ale oddaje on środki wierzycielowi. Oficjalnie nie ma możliwości zawarcia porozumienia z komornikiem w sprawie np. rozłożenie długu na raty u komornika. Wszelkie ugody zawierane są z wierzycielem. Komornik nie ma bowiem umocowania, by prowadzić w imieniu wierzyciela rozmów w sprawie ugody. Z komornikiem jednak wielu dłużników próbuje negocjować i czasem rzeczywiście udaje im się dogadać, by rozłożyć dług u komornika na raty. Takie ugody nie mają jednak mocy prawnej.

Jako funkcjonariusz państwowy, komornik ma szereg uprawnień, łącznie z licytacją majątku i zajęciem części wynagrodzenia. Zamiast zastanawiać się, jak spłacać komornika, lepiej jest w ogóle nie dopuścić do tego, by doszło do postępowania egzekucyjnego i dogadać się we właściwym momencie z wierzycielem. Jeśli jednak przyjdzie nam zmierzyć się z taką sytuacją, nie ma co panikować. Jest szereg możliwości, które pomogą nam sprawnie wyjść z długów.